Η διατήρηση της ποώδους κάλυψης στους ελαιώνες διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, καθώς και στην παροχή οικοσυστημικών υπηρεσιών, τόσο σε περιβαλλοντικό όσο και σε αγρονομικό επίπεδο. Μέσω της δράσης αυτής, η διαχείριση της ποώδους κάλυψης των ελαιώνων επίδειξης προάγει τη βιοποικιλότητα χάρη στη θετική της δράση στη χλωρίδα και τη σχετική πανίδα, κυρίως την αρθροπόδη πανίδα, η οποία με τη σειρά της έχει θετικό αντίκτυπο στα πτηνά, τα θηλαστικά, τα ερπετά και τα αμφίβια. Η διαχείριση της ποώδους κάλυψης πραγματοποιείται με σκοπό την αναγέννηση της φυσικής βλάστησης που υπάρχει στην τράπεζα σπόρων του εδάφους. Για το σκοπό αυτό, το χημικό κούρεμα με ζιζανιοκτόνα έχει ανασταλεί σε εκείνα τα αγροκτήματα επίδειξης όπου η πρακτική αυτή χρησιμοποιούνταν πριν από την ένταξη στο πρόγραμμα, και εκτιμήθηκε σε ποια από τα αγροκτήματα είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί αρχική κατεργασία του εδάφους για να ενθαρρυνθεί η βλάστηση των σπόρων που υπάρχουν στο έδαφος του ελαιώνα.
C1 Διαχείριση της ποώδους βλάστησης σε ελαιώνες επίδειξης
Περιγραφή
Πρόοδος που επιτεύχθηκε
Στις συμβάσεις διαχείρισης που υπογράφηκαν με τους ελαιοπαραγωγούς, αυτοί ανέλαβαν την υποχρέωση να διαχειρίζονται τη φυτοκάλυψη των εκμεταλλεύσεών τους με τον κατάλληλο τρόπο.
Σε όλη τη διάρκεια του έργου, ελήφθησαν μέτρα για τη βελτίωση της βιοποικιλότητας αυτών των φυτοκαλύψεων:
Αλλαγές στο γενικό σύστημα διαχείρισης των φυτοκαλύψεων. Προτάθηκε η εγκατάλειψη της κατεργασίας του εδάφους και της εφαρμογής ζιζανιοκτόνων και η υιοθέτηση ενός συστήματος διαχείρισης που βασίζεται στη μηχανική ζιζανιοκτονία.
Αβαθές όργωμα σε ορισμένα αλσύλλια ελαιώνων, επιτρέποντας έτσι τη βλάστηση ειδών που διαφορετικά θα παρέμεναν σε λήθαργο.
Διατήρηση μικρών εκτάσεων χωρίς όργωμα, κούρεμα ή βόσκηση. Τα όψιμα σπαρμένα είδη φτάνουν στο τέλος του κύκλου τους και παράγουν σπόρους που μπορούν να διασκορπιστούν σε όλη την εκμετάλλευση.
Διατήρηση της βλάστησης arvense σε ορισμένα ελαιόδεντρα.
Σπορά αυτοφυών ποωδών ειδών στην παραγωγική περιοχή του ελαιώνα. Η ποώδης κάλυψη εμπλουτίζεται με ομάδες ειδών που παρέχουν διαφορετικές οικολογικές λειτουργίες ανάλογα με τις ελλείψεις που παρατηρούνται σε κάθε ελαιώνα, όπως είδη που συγκρατούν το έδαφος, είδη που προσελκύουν επικονιαστές, είδη που καταπολεμούν παράσιτα, είδη που ενδιαφέρουν τα πουλιά κ.λπ.
Σπορά σιτηρών σε λωρίδες ελαιώνων. Η δραστηριότητα αυτή έχει περιοριστεί σε έναν μόνο ελαιώνα επίδειξης (Cortijo Guadiana «extensive»). Το αγρόκτημα βρίσκεται σε μια περιοχή παραδοσιακά κατάλληλη για τα πουλιά της στέπας. Αυτό ευνοεί τον βιότοπο αυτών των ειδών, τα οποία παρά τις γενικευμένες αλλαγές στις καλλιέργειες στην περιοχή, εξακολουθούν να διατηρούν ενδιαφέροντες πληθυσμούς στην περιοχή.
Κατάσταση
Ολοκληρώθηκε.
Οι εργασίες που πραγματοποιήθηκαν συνίσταντο στον σχεδιασμό εργαλείων για τη διαχείριση της ποώδους κάλυψης που θα βελτίωναν σημαντικά τη βιοποικιλότητα. Ο στόχος ήταν να υπάρχει ποώδης κάλυψη στον ελαιώνα κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους. Αυτή η ποώδης κάλυψη θα πρέπει να συμβάλει, τόσο από αγρονομική όσο και από οικολογική άποψη, σε ένα κερδοφόρο μοντέλο ελαιοκαλλιέργειας, διατηρώντας και ανακτώντας τη βιοποικιλότητα. Για το σκοπό αυτό, και σε συμφωνία με τους διαχειριστές των επιδεικτικών ελαιώνων, εφαρμόστηκε μια σειρά από πειραματικές τεχνικές διαχείρισης:
Αλλαγές στη διαχείριση της ποώδους κάλυψης.
Αβαθές όργωμα σε ορισμένες περιοχές.
Διατήρηση ορισμένων εκτάσεων χωρίς καθαρισμό, όργωμα ή βόσκηση.
Διατήρηση χόρτων κάτω από ορισμένα ελαιόδεντρα.
Φύτευση αυτοφυών αγρωστωδών σε παραγωγικές περιοχές του ελαιώνα.
Σπορά αυτοφυών ειδών στα όρια του ελαιώνα.
Σπορά σιτηρών σε λωρίδες ελαιώνα.
C2 Δημιουργία μονάδων διαφοροποίησης του τοπίου στους ελαιώνες επίδειξης
Περιγραφή
Η δράση αυτή δημιουργεί μονάδες διαφοροποίησης του τοπίου με τη φύτευση, την ανάκτηση και την αποκατάσταση της φυσικής βλάστησης στους ελαιώνες επίδειξης.
Οι μονάδες αυτές έχουν δημιουργηθεί σε μη παραγωγικές περιοχές του ελαιώνα, έτσι ώστε να μην παρεμποδίζουν τις συνήθεις γεωργικές εργασίες στο αγρόκτημα. Πρόκειται για περιοχές που διατηρούσαν μια ποικίλη σε δομή και σύνθεση φυτοκοινότητα, οι οποίες όμως με την εκμηχάνιση και εντατικοποίηση του αγρού υποβιβάστηκαν σε όλο και μικρότερους χώρους και σε πολλές περιπτώσεις εξαφανίστηκαν ως αποτέλεσμα μιας δυναμικής που απέκτησε εμμονή με τον «καθαρισμό» του αγρού, βασισμένη σε λανθασμένες αντιλήψεις όπως ότι οι περιοχές αυτές αποτελούσαν καταφύγιο για επιβλαβή ζώα (παράσιτα) ή ότι αποτελούσαν βιότοπο αναπαραγωγής και καταφύγιο για είδη που αποτελούν παράσιτο για την καλλιέργεια. Οι κύριες μη παραγωγικές περιοχές που συναντώνται στους ελαιώνες επίδειξης αποτελούνται από τα όρια μεταξύ των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, τα όρια μεταξύ περιοχών της ίδιας εκμετάλλευσης με διαφορετικά πρότυπα φύτευσης, τις άκρες των δρόμων, τις πλαγιές και τις όχθες των ρεμάτων, τις πλαγιές, τις περιοχές με μεγάλη κλίση, τους βραχώδεις σχηματισμούς που είναι ακατάλληλοι για καλλιέργεια, την άμεση γειτνίαση με σπίτια ή καλύβες και τις λωρίδες κατά μήκος τοίχων ή περιφράξεων. Σε ορισμένα αγροκτήματα υπάρχουν ακόμη μικρά τμήματα ακαλλιέργητων δασικών εκτάσεων, τόσο υψηλών όσο και χαμηλών δασών.
Αυτές οι μονάδες έχουν φυτευτεί με είδη θάμνων, οπωροφόρων δέντρων, ποωδών φυτών ή με αναγέννηση και αποκατάσταση της υπάρχουσας βλάστησης.
Συγκεκριμένα, πραγματοποιούνται οι ακόλουθες δράσεις:
Αποκατάσταση των ορίων με ποώδη είδη.
Αποκατάσταση των ορίων με ξυλώδη είδη.
Φύτευση φρακτών
Φύτευση δένδρων
Αποκατάσταση οικοτόπων σε τμήματα φυσικής βλάστησης.
Οι μονάδες αυτές αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία μιας σημαντικής πανίδας: έντομα, αράχνες και άλλα αρθρόποδα, ερπετά, αμφίβια, πτηνά και θηλαστικά θα βρουν καταφύγιο, τροφή και χώρους αναπαραγωγής στις νέες δομές που θα δημιουργηθούν στους ελαιώνες επίδειξης. Τα ποώδη σύνορα έχουν μεγάλη σημασία κυρίως για τα αρθρόποδα, ως καταφύγιο για τα ερπετά και ως χώρος φωλιάσματος για ορισμένα είδη πτηνών που φωλιάζουν στο έδαφος, όπως οι αλουντίδες. Τα θαμνώδη σύνορα, οι φράχτες και οι συστάδες παρέχουν κατάλληλο καταφύγιο και χώρο αναπαραγωγής για μικροθηλαστικά (από αρουραίους έως σκουλήκια), ερπετά (σαύρες, σαύρες και φίδια) και μια ποικίλη κοινότητα πουλιών, επιτρέποντας τη φωλεοποίηση ειδών προσαρμοσμένων στη θαμνώδη βλάστηση, όπως οι σφυριχτές ή οι φραγκοσυκιές, και χρησιμεύοντας ως τροφή τόσο για τα λιποφάγα είδη που καταναλώνουν τους καρπούς των φυτεμένων θάμνων όσο και για τα εντομοφάγα είδη και τα αρπακτικά πουλιά. Η αποκατάσταση τμημάτων μεσογειακών θαμνώνων παρέχει σημαντική ενίσχυση των λειτουργιών των προηγούμενων δομών και διευκολύνει επίσης τη δυνατότητα χρήσης τους από είδη λιγότερο εξειδικευμένα σε γεωργικά περιβάλλοντα ή που απαιτούν διαφορετική δομή βλάστησης, καθώς και τη λειτουργία του ελαιώνα ως ζώνης σύνδεσης μεταξύ περιοχών φυσικής βλάστησης.
Πρόοδος που επιτεύχθηκε
Φυτεύσεις με ενδημικά είδη πραγματοποιήθηκαν στους είκοσι ελαιώνες επίδειξης -καθώς και στον ενημερωτικό ελαιώνα που διαχειρίζεται το έργο στο Parque Científico y Tecnológico del Olivar, Geolit-, όπως ορίζεται σε κάθε ένα από τα σχέδια δράσης. Αυτές πραγματοποιήθηκαν τόσο μέσω των κατασκηνώσεων εθελοντών όσο και με την ομάδα που έχει προσληφθεί για το σκοπό αυτό.
Μέχρι τα μέσα του 2020, είχαν πραγματοποιηθεί:
Αποκατάσταση φυσικών κηλίδων βλάστησης σε 51 794 m2, όπου έχουν φυτευτεί 6 728 δείγματα.
Αναβλάστηση 32 301 m2 ορίων, όπου έχουν φυτευτεί 9 508 δείγματα ξυλωδών ειδών.
Φύτευση 7 920 m2 γραμμικών ορίων με αυτοφυή ποώδη είδη.
Κατάσταση
Ολοκληρώθηκε.
Αποκαταστάθηκαν τμήματα φυσικής βλάστησης σε 23 περιοχές ή περιοχές εργασίας, συνολικής επιφάνειας 51.794 m2, με φύτευση συνολικά 6.728 δειγμάτων ξυλωδών ειδών. Για το σκοπό αυτό, δείγματα διαφόρων αυτοφυών ξυλωδών ειδών φυτεύτηκαν σε κηλίδες που βρίσκονταν σε περιοχές του ελαιώνα που θεωρούνταν μη παραγωγικές και σύμφωνα με την τυπολογία της περιοχής, έτσι ώστε η πυκνότητα φύτευσης να είναι μεγαλύτερη στις κηλίδες όπου τα ξυλώδη είδη ήταν σπάνια. Από την άλλη πλευρά, όπου η φυσική βλάστηση ήταν άφθονη, οι φυτεύσεις αποσκοπούσαν κυρίως στην αύξηση της ποικιλότητας των θάμνων και των δέντρων.
Η επιλογή των ξυλωδών ειδών βασίστηκε στη δυνητική βλάστηση κάθε ελαιώνα, ενώ η χωρική κατανομή των δενδρυλλίων βασίστηκε στη γεωμορφολογία της μη παραγωγικής περιοχής, στην απόσταση από την παραγωγική περιοχή και στο δυνητικό μέγεθος κάθε είδους (ύψος και σχήμα που μπορούσαν να φτάσουν).
Από την άλλη πλευρά, αναβλάστησαν 32.301 m2 ορίων σε 52 θέσεις ή περιοχές εργασίας, όπου φυτεύτηκαν 9.508 δείγματα ξυλωδών ειδών. Οι φυτεύσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν σε μία ή περισσότερες σειρές, ανάλογα με το πλάτος της περιοχής εργασίας.
Επιπλέον, φυτεύτηκαν 7.920 γραμμικά μέτρα ορίων αγρού με αυτοφυή ποώδη είδη σε 29 τοποθεσίες ή περιοχές εργασίας. Πριν από αυτές τις εργασίες, το έδαφος προετοιμάστηκε ανάλογα με την κατάσταση του εδάφους, την υγρασία και τη δυνατότητα μηχανοποίησης, από ρηχό όργωμα έως ρηχό σβάρνισμα.
C3 Αποκατάσταση του αγροτικού οδικού δικτύου στους ελαιώνες επίδειξης
Περιγραφή
Πραγματοποιήθηκε αποκατάσταση των πρανών των δρόμων, με βάση την αναβλάστηση των πλευρών και των πρανών τους με αυτοφυή βλάστηση από ποώδη είδη και, κυρίως, θάμνους και δέντρα.
Στα επιλεγμένα μονοπάτια και τμήματα έγιναν φυτεύσεις, κυρίως από είδη θάμνων και δέντρων παρόμοια με αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στους φράχτες που περιγράφονται στη δράση Γ2: Rosa spp, Crategus monogyna, Quercus spp, Rhamnus spp, Phillyrea angustifolia, Retama spp, Capparis spinosa, Jasminum fruticans, Osyris alba, κ.λπ. Ένας μικρότερος αριθμός οπωροφόρων ειδών έχει επίσης φυτευτεί, όπως κερασιές (Prunus avium), αμυγδαλιές (Prunus dulcis) και μηλιές (Malus domestica), όπου οι συνθήκες το επέτρεπαν.
Η αποκατάσταση αυτών των πρανών των δρόμων έχει προσφέρει πολύτιμες δομές για τη βιοποικιλότητα, με τον ίδιο τρόπο όπως οι φράχτες ή τα όρια, καθώς πρόκειται για παρόμοιες δομές βλάστησης που με τη σειρά τους προσελκύουν μια παρόμοια κοινότητα πανίδας. Σε αυτή τη θετική λειτουργία πρέπει να προστεθεί η αποκατάσταση ή η βελτίωση της συνδετικής τους επίδρασης μεταξύ διαφορετικών περιοχών των ελαιώνων, καθώς και η δυνατότητα ότι οι δομές διαφοροποίησης έχουν μεγαλύτερη γραμμική διάσταση από ό,τι σε άλλες περιπτώσεις, λόγω του μήκους των μονοπατιών. Εν ολίγοις, η αναβλάστησή τους παρέχει διαφοροποίηση και συνδεσιμότητα σε κλίμακα τοπίου, στην οποία τα πτηνά και τα θηλαστικά αναμένεται να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα.
Πρόοδος που επιτεύχθηκε
Μέχρι τα μέσα του 2020, οι δραστηριότητες αποκατάστασης ανέρχονταν συνολικά σε 34 756 m2 στις άκρες των δρόμων, όπου είχαν φυτευτεί 5 410 δείγματα ξυλωδών ειδών και 4 935 γραμμικά μέτρα είχαν φυτευτεί με σπόρους.
Οι φυτεύσεις πραγματοποιήθηκαν σε μία ή περισσότερες σειρές, ανάλογα με το πλάτος της περιοχής εργασίας, αφήνοντας μια μεταβλητή απόσταση μεταξύ των φυτών ανάλογα με τις εδαφικές συνθήκες και το δυναμικό μέγεθος των διαφόρων ειδών που χρησιμοποιήθηκαν. Σύμφωνα με τα σχέδια δράσης, σε ορισμένες περιπτώσεις η φύτευση ήταν διακεκομμένη, αφήνοντας τμήματα χωρίς αναβλάστηση, όπου η φύτευση θα μπορούσε να παρεμποδίσει τις γεωργικές εργασίες του αγροκτήματος.
Η αποκατάσταση των άκρων των αγροτικών δρόμων πραγματοποιήθηκε σε όλους τους ελαιώνες επίδειξης, εκτός από τους ελαιώνες El Tobazo, Piedras Cucas, Casa del Duque, La Tosquilla και Los Ojuelos, λόγω της απουσίας δρόμων στο εσωτερικό του κτήματος (Los Ojuelos), της ασυμβατότητας μεταξύ της πιθανής δράσης στους δρόμους με τις γεωργικές εργασίες και της τακτικής κυκλοφορίας μηχανημάτων ή της εγγύτητας των ελαιόδεντρων στις άκρες των δρόμων, η οποία παρεμποδίζει τις εργασίες συγκομιδής της ελιάς.
Κατάσταση
Ολοκληρώθηκε.
Πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης σε 34.756 m2 παραδρόμων αγροτικών δρόμων, όπου φυτεύτηκαν 5.410 δείγματα ξυλωδών ειδών. Επιπλέον, έχουν φυτευτεί 4.935 γραμμικά μέτρα πρανών δρόμων με ποώδη είδη.
Η φύτευση πραγματοποιήθηκε σε μία ή περισσότερες σειρές, ανάλογα με το πλάτος της περιοχής εργασίας, αφήνοντας μια μεταβλητή απόσταση μεταξύ των φυτών ανάλογα με την κατάσταση του εδάφους και το δυναμικό μέγεθος των διαφόρων ειδών που χρησιμοποιήθηκαν. Σύμφωνα με τα σχέδια δράσης, η φύτευση ήταν ενίοτε ασυνεχής, αφήνοντας τμήματα χωρίς αναβλάστηση σε περιοχές όπου η φύτευση θα μπορούσε να παρεμποδίσει τις γεωργικές εργασίες του αγροκτήματος.
C4 Αναβλάστηση του δικτύου ύδρευσης στους ελαιώνες επίδειξης
Περιγραφή
Η δράση αυτή πραγματοποιήθηκε στους ποταμούς, τα ρέματα, τις ρεματιές και τα υδατορέματα των ελαιώνων επίδειξης. Οι παρυφές αυτών των ποτάμιων ή/και διαβρωτικών σχηματισμών αποτελούν μη παραγωγικές περιοχές εντός του ελαιώνα και, ως εκ τούτου, περιοχές που είναι επιρρεπείς να φιλοξενήσουν φυσική βλάστηση που συμβάλλει στη διαφοροποίηση του τοπίου και στην αύξηση της βιοποικιλότητας. Εκτός από την εκπλήρωση του γενικού στόχου της εισαγωγής διαφοροποιητικών στοιχείων που αυξάνουν τη βιοποικιλότητα του τοπίου του ελαιώνα, η δράση αυτή συμβάλλει επίσης στη μείωση της διάχυτης διάβρωσης.
Στα υδατορέματα εγκαταστάθηκαν φυτοκαλύμματα που αποτελούνται από ετήσια είδη και πολυετή είδη χαμηλής ανάπτυξης. Η εγκατάσταση, με τη μορφή φραγμάτων κάθετα προς τη ροή του νερού, πραγματοποιήθηκε κατά διαστήματα, έτσι ώστε τα φράγματα να μειώνουν την ταχύτητα του νερού σε επεισόδια με έντονες βροχοπτώσεις. Χρησιμοποιήθηκαν είδη όπως το Plantago albicans, το οποίο σχηματίζει ένα παχύ, πολύ ινώδες αμπέλι που διακλαδίζεται για να σχηματίσει γκαζόν, το Plantago laceolata, ένα ημικρυπτόφυτο που σχηματίζει βασικό ρόδακα, ή το Oryzopsis miliacea, το οποίο κατανέμεται σε συστάδες που μπορούν να κουρευτούν επανειλημμένα και είναι πιθανώς το καλύτερο είδος για τις περιοχές που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο διάβρωσης.
Στις ρεματιές έχουν φυτευτεί είδη θάμνων με ισχυρές και βαθιές ρίζες. Χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικά είδη ανάλογα με το αν πρόκειται για το πρανές ή τον πυθμένα της ρεματιάς, διαφοροποιώντας μεταξύ υγρού και ξηρού πυθμένα. Στις πλαγιές έχουν φυτευτεί είδη όπως Jasminun fruticans, Rhamnus lycioides, Rosmarinus officinalis, Osyris alba, Capparis spinosa, Plumbago europea, Coronilla juncea κ.λπ. Σε ξηρούς πυθμένες έχουν χρησιμοποιηθεί κατά προτίμηση τα Pistacea terebinthus, Spartium junceum, Prunus spinosa, Colutea arborescens ή Retama sphaerocarpa. Σε υγρούς πυθμένες έχουν χρησιμοποιηθεί είδη όπως Bupleurum fruticosum, Glycyrrhiza galbra, Rubus fruticosum, Nerium oleander, Clematis flammula, Dorycnium hirsutum, Rhamnus alaternus, Sambucus nigra ή Hypericum tomentosum.
Στις πλαγιές, η φύτευση πραγματοποιήθηκε με το άνοιγμα οριζόντιων κοιλοτήτων στην πλαγιά, οι οποίες επιτρέπουν τη συγκράτηση του νερού κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά τη φύτευση. Η θέση των φυτών καθορίστηκε από το μέγεθος και τη γεωμετρία της πλαγιάς, κυρίως από την κλίση της.
Στα ρέματα και τα μόνιμα υδατορέματα έχουν φυτευτεί παρόχθια είδη όπως Salix alba, S. fragilis, Populus alba, Populus nigra, Fraxinus angustifolia, Nerium oleander ή Tamarix spp.
Σε όλες τις παρεμβάσεις που προβλέπονται στην παρούσα δράση, έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση μόνο φυτικών ειδών που είναι ενδημικά της περιοχής στην οποία εκτελούνται οι εργασίες.
Πρόοδος που επιτεύχθηκε
Μέχρι τα μέσα του 2020, είχαν πραγματοποιηθεί εργασίες σε 43.165 m2 στα οποία είχαν φυτευτεί 10.480 δείγματα ξυλωδών ειδών.
Οι φυτείες αυτές είχαν προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής δράσης, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το έδαφος, το οποίο σε ορισμένες ρεματιές είναι ιδιαίτερα δύσβατο. Τα σημεία φύτευσης επιλέχθηκαν έτσι ώστε να μην θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα των πρανών ή των πρανών, ενώ ταυτόχρονα επέτρεπαν τη διαμόρφωση ενός μικρού φελλού για τη συγκράτηση του νερού. Τόσο στην επιλογή των ειδών όσο και στη χωρική κατανομή της φύτευσης, στόχος ήταν η προώθηση της βιοποικιλότητας και η μείωση της διάβρωσης.
Σε ορισμένες αρχόμενες ρεματιές που διατρέχουν παραγωγικές περιοχές των ελαιώνων, πραγματοποιήθηκε διαλείπουσα αναβλάστηση, έτσι ώστε να εκπληρώσουν τη διπλή τους λειτουργία, δηλαδή να βελτιώσουν τη βιοποικιλότητα και να ελέγξουν τη διάβρωση.
Επιπλέον, σε τέσσερις ελαιώνες επίδειξης, σπάρθηκαν κατά περίπτωση αυτοφυή ποώδη είδη σε συνολική έκταση 5.723 m2 .
Κατάσταση
Ολοκληρώθηκε.
Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν σε 62 θέσεις ή περιοχές εργασίας, με επιφάνεια 43.165 m2, όπου φυτεύτηκαν 10.480 δείγματα ξυλωδών ειδών.
Η φύτευση προσαρμόστηκε στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής εργασίας. Στην προκειμένη περίπτωση, η κατανομή της φύτευσης εξαρτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την οριζοντιογραφία, η οποία είναι ιδιαίτερα δύσβατη σε ορισμένες από τις χαράδρες που προκλήθηκαν από τη διάβρωση. Οι θέσεις φύτευσης επιλέχθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε η δραστηριότητα να μην θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα των άκρων ή των πλευρικών πρανών, ενώ ταυτόχρονα επέτρεψε τη δημιουργία φελλού κατακράτησης νερού. Τα κριτήρια για την επιλογή των ειδών και τη χωρική κατανομή περιλάμβαναν όχι μόνο την ενίσχυση της βιοποικιλότητας αλλά και τη μείωση της διάβρωσης.
Η ασυνεχής αναβλάστηση πραγματοποιήθηκε σε ορισμένες αρχόμενες χαράδρες που διασχίζουν τις παραγωγικές περιοχές των ελαιώνων. Με τον τρόπο αυτό, εκπλήρωσαν τη διπλή τους λειτουργία ως στοιχεία που ενισχύουν τη βιοποικιλότητα και ελέγχουν τη διάβρωση.
Η φύτευση αυτοφυών ποωδών ειδών πραγματοποιήθηκε σε τέσσερις επιδεικτικούς ελαιώνες, επιφάνειας 5.723 m2. Όποτε ήταν δυνατόν, το έδαφος προετοιμάστηκε με τον ίδιο τρόπο όπως και σε άλλες δράσεις, αν και η προετοιμασία αυτή δεν ήταν δυνατή στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής εργασίας, λόγω της απότομης κλίσης και του κινδύνου αύξησης της ευπάθειας στη διάβρωση ως αποτέλεσμα της ίδιας της προετοιμασίας του εδάφους.
C5 Προσαρμογή των υποδομών των ελαιώνων επίδειξης για την αύξηση της βιοποικιλότητας
Περιγραφή
Η δράση αυτή προτείνει την εφαρμογή μιας σειράς μέτρων για τη διευκόλυνση της αναπαραγωγής ορισμένων ειδών πανίδας σε εκμεταλλεύσεις επίδειξης. Πρόκειται για είδη που είναι καλά προσαρμοσμένα στο αγροτικό σύστημα του ελαιώνα, αλλά τα οποία σήμερα δυσκολεύονται πολύ να εγκατασταθούν και να αναπαραχθούν λόγω της απουσίας κτιρίων και άλλων υποδομών που ήταν συνηθισμένες στο παρελθόν, γεγονός που έχει μειώσει σημαντικά τους πληθυσμούς τους και έχει οδηγήσει ακόμη και στην εξαφάνισή τους σε μεγάλες περιοχές.
Τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί είναι τα εξής:
Εγκατάσταση κουτιών φωλιάσματος για κουκουβάγιες (Tyto alba).
Εγκατάσταση κουτιών φωλεοποίησης για το μικρό γεράκι (Falco naumanni).
Εγκατάσταση κουτιών φωλιάσματος για την καρακάξα (Coracias garrulus) και τη μικρή κουκουβάγια (Athene noctua).
Εγκατάσταση κουτιών φωλεοποίησης για μικρά πτηνά.
Εγκατάσταση κουτιών φωλεοποίησης για νυχτερίδες
Εγκατάσταση ξενοδοχείων εντόμων
Κατασκευή τοίχων
Τοποθέτηση πέτρινων αναχωμάτων
Πρόοδος που επιτεύχθηκε
Μέχρι τα μέσα του 2020, έχουν πραγματοποιηθεί τα εξής:
Εγκατάσταση κουτιών φωλιάσματος για πουλιά. Έχουν εγκατασταθεί κουτιά φωλιάσματος διαφόρων τύπων, κυρίως για παρυδάτια και μικρά αρπακτικά πουλιά. Τα κουτιά φωλιάσματος έχουν εγκατασταθεί σε περιοχές όπου υπάρχει μικρή διαθεσιμότητα θέσεων φωλιάσματος για αυτές τις ομάδες πτηνών.
Εγκατάσταση φωλιών νυχτερίδων. Εγκαταστάθηκαν φωλιές νυχτερίδων δύο διαφορετικών μεγεθών. Τοποθετήθηκαν σε κτίρια που βρίσκονται στα αγροκτήματα επίδειξης και σε στύλους κουρνιάσματος που έχουν εγκατασταθεί στις παραγωγικές περιοχές.
Τοποθέτηση φωλιών για αρπακτικά πουλιά. Εγκαταστάθηκαν στύλοι αναπαύσεως για αρπακτικά πουλιά. Οι στύλοι αυτοί παρέχουν μια κουρνιά που χρησιμεύει ως κάθισμα για τον εντοπισμό του θηράματος ή για την ασφαλή κατανάλωσή του μόλις αυτό συλληφθεί. Εγκαταστάθηκαν σε περιοχές με έλλειψη δέντρων επαρκούς ύψους για την εκπλήρωση αυτής της λειτουργίας. Η εγκατάσταση των στύλων έχει χρησιμοποιηθεί για την εγκατάσταση φωλιών για μικρά αρπακτικά πουλιά και καταφυγίων για νυχτερίδες.
Κατασκευή και εγκατάσταση φωλιών για έντομα. Αυτή η δραστηριότητα αποκατάστασης πραγματοποιήθηκε σε συντονισμό με τη δράση Α2 και εκτελέστηκε τόσο από τεχνικούς της UJA-E και της ΕΕΖΑ (Α2), όσο και από εθελοντές (Γ9) και τεχνικούς του ΣΕΟ που είναι υπεύθυνοι για τη δράση Γ5. Η δράση αυτή είχε διττό σκοπό. Αφενός, να εκτιμήσει την παρουσία και την αφθονία διαφόρων ομάδων εντόμων, κυρίως μοναχικών μελισσών, με βάση το ποσοστό πληρότητας των φωλιών αυτών. Και, από την άλλη πλευρά, ως ειδικό μέτρο για την αύξηση της βιοποικιλότητας μέσω της ευνοϊκής μεταχείρισης της παρουσίας και της αφθονίας αυτών των εντόμων και της ενίσχυσης έτσι των σημαντικών οικολογικών λειτουργιών τους. Ως εκ τούτου, προκειμένου να συγκριθούν τα αποτελέσματα στα διάφορα σημεία δειγματοληψίας, κάθε φωλιά είχε δύο πανομοιότυπα τμήματα (ίδια διαθεσιμότητα υποστρωμάτων φωλιάσματος, αριθμός διαθέσιμων οπών και μέγεθος των οπών που ανοίχτηκαν), σε σχέση μεταξύ τους και με τις υπόλοιπες θέσεις φωλιάσματος. Μετά την περίοδο ωοτοκίας, το ένα τμήμα αφαιρέθηκε για μελέτη στο εργαστήριο (για την ταυτοποίηση του είδους φωλιάσματος), ενώ το άλλο τμήμα παρέμεινε στους ελαιώνες επίδειξης για να αυξηθεί η διαθεσιμότητα ενδιαιτημάτων αναπαραγωγής για τα έντομα αυτά.
Κατασκευή πέτρινων τοίχων. Κατασκευάστηκαν μικροί ξηρολιθικοί τοίχοι χρησιμοποιώντας βραχώδη υλικά από το περιβάλλον του ελαιώνα επίδειξης. Κατά προτίμηση, επιλέχθηκαν θέσεις σε παραμεθόριες περιοχές (μεταξύ παραγωγικών και μη παραγωγικών), σε περιοχές κοντά σε σημεία νερού (που μπορούν να χρησιμεύσουν ως καταφύγιο για είδη αμφιβίων) ή σε φυτείες με ανάγκες προστασίας από τη διάβρωση.
Από την άλλη πλευρά, πραγματοποιήθηκε ένα πρόγραμμα αναπαραγωγής με χάκερ ή πεδίου για την κουκουβάγια (Tyto alba), ένα μικρό αρπακτικό πουλί που υποφέρει από την απώλεια ή την υποβάθμιση κτιρίων κατάλληλων για την αναπαραγωγή του, προβλήματα διατήρησης που σχετίζονται με την ποσότητα και την ποιότητα της διαθέσιμης λείας, κ.λπ. Για τον σκοπό αυτό, προσαρμόστηκε μια παλιά αποθήκη με άχυρα στο Cortijo de Conde de Guadiana και απελευθερώθηκαν δεκατρία μικρά κουκουβάγιες από τα Κέντρα Αποκατάστασης Ειδών στο Jaén, τη Σεβίλλη και τη Μαδρίτη, τα οποία τρέφονταν και παρακολουθούνταν μέσω παγίδων με κάμερες για μήνες, μέχρι να αποφασίσουν να κάνουν το άλμα προς τα έξω. Ακόμη και αργότερα, η παρακολούθηση αυτή συνεχίστηκε, κυρίως μέσω της μελέτης των σφαιριδίων τους.
Το 2019, ένας παλιός ηλεκτρικός μετασχηματιστής αποκαταστάθηκε για να μετατραπεί σε ζωντανό σπίτι. Η δράση αυτή πραγματοποιήθηκε στον ελαιώνα επίδειξης Virgen de los Milagros, που βρίσκεται στη Mancha Real (Jaén). Προσαρμόστηκε το εσωτερικό του και εισήχθησαν πολυάριθμα κουτιά φωλιάς διαφόρων μεγεθών, προσαρμοσμένα για διάφορα είδη πτηνών, στα οποία γλαύκες, κουκουβάγιες και γερακίνες από την CREA Quiebrajano (Jaén) φροντίζονταν για λίγες ημέρες πριν απελευθερωθούν για να ενισχύσουν τον πληθυσμό τους σε αυτόν τον ελαιώνα.
Μέχρι τα μέσα του 2020, έχουν πραγματοποιηθεί:
Δράσεις
Κουτιά φωλιάσματος για μικρά αρπακτικά πουλιά
Κουτιά φωλιάσματος για εντομοφάγα πτηνά
Φωλιές
Φωλιές νυχτερίδων
Προβλήματα
Λόφοι
Ξενοδοχεία εντόμων
Πραγματοποιήθηκε
40
91
18
37
5
0
95
Κατάσταση
Ολοκληρώθηκε.
C6 Προσαρμογή των αρδευτικών λιμνών και κατασκευή λιμνών και ποτίστρων.
Περιγραφή
Μέσω της δράσης αυτής, τα σημεία υδροληψίας θα προσαρμοστούν ή θα κατασκευαστούν έτσι ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν εύκολα από διάφορα είδη πτηνών, θηλαστικών, αμφιβίων και ασπόνδυλων. Αυτά τα σημεία υδροληψίας έχουν καθοριστική αξία για το οικοσύστημα του ελαιώνα, καθώς το νερό είναι συνήθως ένας από τους κύριους περιοριστικούς παράγοντες, όπως συμβαίνει συνήθως στα μεσογειακά περιβάλλοντα.
Θα πραγματοποιηθούν δύο τύποι δράσεων:
Προσαρμογή των λιμνών άρδευσης
Κατασκευή λιμνών και ποτίστρων
Πρόοδος που επιτεύχθηκε
Κατασκευή λιμνών. Δέκα λίμνες κατασκευάστηκαν σε οκτώ ελαιώνες επίδειξης. Οκτώ από αυτές τις λίμνες κατασκευάστηκαν με αδιάβροχες μεμβράνες EPDM (μονομερές διένιο αιθυλενοπροπυλενίου) κατάλληλες για τη ζωή των ζώων. Έχουν διάμετρο μεταξύ 3 και 7 μέτρων και μέγιστο βάθος 50 cm. Η αδιάβροχη μεμβράνη έχει καλυφθεί με χαλίκι, σκυρόδεμα και πέτρες ή/και χωμάτινο υλικό για να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί ο εγκλιματισμός της. Η υδροδότηση έγινε από το πλησιέστερο διαθέσιμο σημείο υδροδότησης. Μια ελάχιστη στάθμη νερού διατηρείται με συμπληρωματική παροχή νερού.
Δύο από τις λίμνες κατασκευάστηκαν χωρίς τη χρήση στεγανωτικών μεμβρανών. Βρίσκονται σε ένα μικρό προσωρινό υδατόρευμα, όπου ο υδροφόρος ορίζοντας παραμένει υψηλός κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους. Οι λίμνες αυτές στεγνώνουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όπως πολλές φυσικές λίμνες, οπότε οι κάτοικοι υιοθετούν διάφορες στρατηγικές για να ξεπεράσουν αυτή την περίοδο. Ορισμένα είδη, ιδίως τα αμφίβια, θάβονται, άλλα κρύβονται σε μικρές τρύπες ή ανάμεσα σε πέτρες. Πολλοί οργανισμοί υιοθετούν άλλες μορφές αντίστασης, όπως η τοποθέτηση ανθεκτικών αυγών ή η ταφή σε φάσεις ηρεμίας.
Τοποθέτηση γούρνων. Οι επιλεγμένες γούρνες είναι κομμάτια σκυροδέματος, μήκους περίπου 45 cm και πλάτους 20 cm. Συνδέονται με μια δεξαμενή 200 λίτρων και η παροχή νερού ρυθμίζεται από ένα σύστημα σημαδούρας. Τοποθετήθηκαν σε στρατηγικά σημεία, μακριά από άλλα σημεία νερού στο περιβάλλον και κοντά σε πιθανές περιοχές αναπαραγωγής πουλιών.
Προσαρμογή των λιμνών άρδευσης. Αυτές πραγματοποιήθηκαν στους τρεις επιδεικτικούς ελαιώνες που διαθέτουν τέτοιου είδους υποδομές: Cortijo de Guadiana, Virgen de los Milagros και Finca la Torre. Οι άκρες της Finca la Torre και του Cortijo de Guadiana έχουν αναβλαστηθεί (λόγω των χαρακτηριστικών της λίμνης, η ενέργεια αυτή δεν είναι δυνατή στο Virgen de los Milagros) και μια σειρά από πλωτές νησίδες έχουν κατασκευαστεί, προς το παρόν, στο Cortijo de Guadiana.
Κατάσταση
Ολοκληρώθηκε.
Κατασκευή λιμνών. Κατασκευάστηκαν δέκα λίμνες σε οκτώ ελαιώνες επίδειξης. Οι οκτώ από αυτές χρησιμοποιούν αδιάβροχες μεμβράνες EPDM (μονομερές διένιο διένιο αιθυλενίου προπυλενίου) κατάλληλες για τη ζωή των ζώων. Έχουν διάμετρο μεταξύ 3 και 7 μέτρων και μέγιστο βάθος 50 cm. Η αδιάβροχη μεμβράνη έχει καλυφθεί με χαλίκι, σκυρόδεμα και πέτρες ή/και χωμάτινο υλικό για να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί ο εγκλιματισμός της. Η υδροδότηση έγινε από το πλησιέστερο διαθέσιμο σημείο υδροδότησης. Μια ελάχιστη στάθμη νερού διατηρείται με συμπληρωματική παροχή νερού.
Δύο από τις λίμνες κατασκευάστηκαν χωρίς τη χρήση στεγανωτικών μεμβρανών. Βρίσκονται σε ένα μικρό προσωρινό υδατόρευμα, όπου ο υδροφόρος ορίζοντας παραμένει υψηλός κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους. Οι λίμνες αυτές στεγνώνουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όπως πολλές φυσικές λίμνες, οπότε οι κάτοικοι υιοθετούν διάφορες στρατηγικές για να ξεπεράσουν αυτή την περίοδο. Ορισμένα είδη, ιδίως τα αμφίβια, θάβονται, άλλα κρύβονται σε μικρές τρύπες ή ανάμεσα σε πέτρες. Πολλοί οργανισμοί υιοθετούν άλλες μορφές αντίστασης, όπως η τοποθέτηση ανθεκτικών αυγών ή η ταφή σε φάσεις ηρεμίας.
Τοποθέτηση γούρνων. Οι επιλεγμένες γούρνες είναι κομμάτια σκυροδέματος, μήκους περίπου 45 cm και πλάτους 20 cm. Συνδέονται με μια δεξαμενή 200 λίτρων και η παροχή νερού ρυθμίζεται από ένα σύστημα σημαδούρας. Τοποθετήθηκαν σε στρατηγικά σημεία, μακριά από άλλα σημεία νερού στο περιβάλλον και κοντά σε πιθανές περιοχές αναπαραγωγής πουλιών.
Προσαρμογή των λιμνών άρδευσης. Αυτές πραγματοποιήθηκαν στους τρεις επιδεικτικούς ελαιώνες που διαθέτουν τέτοιου είδους υποδομές: Cortijo de Guadiana, Virgen de los Milagros και Finca la Torre. Οι άκρες της Finca la Torre και του Cortijo de Guadiana έχουν αναβλαστηθεί (λόγω των χαρακτηριστικών της λίμνης, η ενέργεια αυτή δεν είναι δυνατή στο Virgen de los Milagros) και μια σειρά από πλωτές νησίδες έχουν κατασκευαστεί, προς το παρόν, στο Cortijo de Guadiana.
C7 Συνδρομή στην παραγωγή και εμπορία των ελαίων Olivares Vivos.
Περιγραφή
Η δράση αυτή έχει διττό στόχο: αφενός, να εξασφαλίσει την κερδοφορία του σήματος με βάση μια κατάλληλη στρατηγική παραγωγής και εμπορίας και, αφετέρου, να διευκολύνει και να βελτιώσει τη διαδικασία παραγωγής και εμπορίας του ελαιολάδου που παράγεται στους πιλοτικούς ελαιώνες που έχουν πιστοποιηθεί ως Olivares Vivos.
Το Olivares Vivos ενισχύει την ανταπόκριση στην αυξανόμενη ζήτηση για ένα ποιοτικό προϊόν με πρόσθετες περιβαλλοντικές αξίες. Ως εκ τούτου, για να εξασφαλιστεί η κερδοφορία και το αποτέλεσμα επίδειξης, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η ποιότητα των ελαιολάδων Olivares Vivos, καθώς αυτή η προστιθέμενη αξία θα φτάσει σε ένα ευρύτερο κοινό εάν συνδεθεί με ποιοτικά ελαιόλαδα. Επομένως, είναι απαραίτητο τα έλαια αυτής της μάρκας να συνδέονται επίσης με ποιοτικά έλαια, τα οποία, επιπλέον, συμβάλλουν στην ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας.
Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητο οι καταναλωτές να ταυτίζουν το ζωντανό ελαιόλαδο όχι μόνο με την ανάκτηση της βιοποικιλότητας, αλλά και με το ποιοτικό EVOO. Ένα ποιοτικό ελαιόλαδο που παράγεται σε ελαιώνες που διατηρούν τη ζωή θα ήταν ένα νέο προϊόν και θα είχε ζήτηση από ένα πολύ ευρύτερο κοινό.
Η εισαγωγή των προτύπων ποιότητας στο Olivares Vivos δεν αποτελεί μειονέκτημα για τον ελαιοπαραγωγό που θέλει να μετατρέψει τους ελαιώνες του σε ζωντανούς ελαιώνες, αλλά μάλλον πλεονέκτημα, δεδομένου ότι η πρωτοβουλία των ελαιοπαραγωγών που έχουν μετατραπεί από ελαιοπαραγωγοί σε ελαιοπαραγωγούς (ένα προηγούμενο βήμα για την πιστοποίηση των ζωντανών ελαιώνων) είχε πάντα ως στόχο την παραγωγή υψηλής ποιότητας EVOO. Επιπλέον, οι ελαιοπαραγωγοί θα εκτιμούν πάντοτε το γεγονός ότι τα ελαιόλαδα που θα μοιράζονται το σήμα εγγύησης με τα δικά τους πληρούν αυτά τα πρότυπα ποιότητας.
Όσον αφορά τη στρατηγική μάρκετινγκ που διασφαλίζει την κερδοφορία, απαιτείται μια κατάλληλη στρατηγική προώθησης για τον καθορισμό των στρατηγικών γραμμών μάρκετινγκ και επικοινωνίας που απαιτούνται για την επιτυχή εισαγωγή του Olivares Vivos στην αγορά και την αύξηση της ζήτησης. Για να αναπτυχθεί αυτό το στρατηγικό πλαίσιο, είναι απαραίτητο να καθοριστεί το προϊόν, να εντοπιστούν οι δυνητικές ομάδες καταναλωτών, να αναλυθούν οι ανάγκες τους για να τους γνωρίσουμε καλύτερα και να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις τους.
Για να πραγματοποιηθεί αυτή η δράση, θα πραγματοποιηθούν οι ακόλουθες ενέργειες μάρκετινγκ:
Σχεδιασμός και λανσάρισμα της μάρκας εγγύησης Olivares Vivos.
Συγκεκριμένα, η δράση αυτή θα περιλαμβάνει τον γραφικό σχεδιασμό της μάρκας και την επιλογή του συμβόλου ή/και του λογότυπου, καθώς και την ανάλυση και την επιλογή του καταλληλότερου περιεχομένου σύμφωνα με το μήνυμα που πρόκειται να προκαλέσει η Olivares Vivos.
Μελέτες αγοράς ad hoc για την ανάλυση της συμπεριφοράς των καταναλωτών
Στόχος της δράσης αυτής είναι η ανάλυση του βαθμού γνώσης και των προτιμήσεων του κοινού-στόχου σε σχέση με τα ελαιόλαδα, μέσω της διεξαγωγής διαφόρων ερευνών αγοράς. Σε γενικές γραμμές, ως βασικές μελέτες, θα διεξαχθούν διάφορες έρευνες για τη μελέτη των προτιμήσεων και των καλύτερων τρόπων προώθησης του προϊόντος (πρόθεση αγοράς, προτιμώμενος τόπος αγοράς, προθυμία πληρωμής κ.λπ.). Οι πληροφορίες αυτές θα αποτελέσουν τη βάση γνώσης για την καθοδήγηση όλων των στρατηγικών και επιχειρησιακών ενεργειών μάρκετινγκ κατά την προώθηση του ελαιολάδου που παράγεται στο πλαίσιο του ελαιοκομικού μοντέλου Olivares Vivos.
Συμβουλευτικές δράσεις για την προώθηση και την εμπορία του προϊόντος Olivares Vivos
Θα πραγματοποιούνται περιοδικά συνέδρια και σεμινάρια όπου θα παρουσιάζονται τα προβλήματα μάρκετινγκ σε στρογγυλά τραπέζια και θα καθορίζονται οι δράσεις (μελέτες αγοράς, εκστρατείες προώθησης και επικοινωνίας, άσκηση πίεσης στη διοίκηση κ.λπ.) και οι στρατηγικές που πρέπει να ακολουθηθούν. Δεδομένου του ενδεχομενικού χαρακτήρα αυτού του τύπου δράσης, ο συγκεκριμένος χαρακτήρας των δράσεων αυτών θα καθοριστεί ανάλογα με τα προβλήματα και τις ευκαιρίες που θα προκύψουν κατά την έναρξη της πρωτοβουλίας. Ομοίως, θα αξιολογηθεί η δυνατότητα συνεργασίας με εμπειρογνώμονες στον στρατηγικό τομέα της εμπορίας αγροδιατροφικών προϊόντων, οι οποίοι μπορούν να χρησιμεύσουν ως σημείο αναφοράς για το σχέδιο Olivares Vivos. Θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι ο στόχος του σήματος εγγύησης Olivares Vivos είναι οι παραγωγοί ελαιολάδου να συμβάλουν στην ανάκτηση της βιοποικιλότητας χάρη στις αλλαγές στο μοντέλο παραγωγής που προτείνει το σχέδιο, και να το πράξουν μέσω του κινήτρου προστιθέμενης αξίας που θα παρέχει η πιστοποίηση. Όλα τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από την πώληση ελαιολάδου πιστοποιημένου ως «Olivares Vivos» θα επιστρέφουν αποκλειστικά στους παραγωγούς ελαιολάδου. Σε καμία περίπτωση το έργο δεν θα επωφεληθεί οικονομικά από τις πωλήσεις αυτές.
Καθορισμός επιχειρηματικής στρατηγικής και σχεδίων έκτακτης ανάγκης
Ανάλογα με την παρακολούθηση της εξέλιξης του αντίκτυπου του σήματος εγγύησης στην αγορά και τα αποτελέσματα των μελετών αγοράς, θα καταρτιστεί ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης που θα περιλαμβάνει έναν κατάλογο πιθανών προβλημάτων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη βιωσιμότητα του μοντέλου κατά την περίοδο μετά το LIFE και στρατηγικές αντιμετώπισής τους.
Πρόοδος που επιτεύχθηκε
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2017, πραγματοποιήθηκε σεμινάριο/εργαστήριο με ερευνητές που ειδικεύονται στους ελαιώνες και το περιβάλλον. Ένας από τους στόχους αυτού του σεμιναρίου ήταν η παρουσίαση της εμπειρικής μελέτης με στόχο την τριγωνοποίηση της έρευνας με βάση τους προβληματισμούς και τις συνεισφορές των ερευνητών.
Μετά την επιλογή της εταιρείας που είναι υπεύθυνη για τη διεξαγωγή των μελετών αγοράς (ανάλυση και έρευνα) στις 4 επιλεγμένες χώρες (Ισπανία, Γερμανία, Δανία και Ηνωμένο Βασίλειο), πραγματοποιήθηκαν αρκετές συναντήσεις εργασίας με την εταιρεία αυτή κατά το τρίτο τρίμηνο του 2017, προκειμένου να επικυρωθεί το ερωτηματολόγιο, να καθοριστούν τα κριτήρια επιλογής του δείγματος και να διευκρινιστεί το πείραμα αξιολόγησης της μάρκας εγγύησης Olivares Vivos. Τέλος, τον Οκτώβριο, πραγματοποιήθηκε η μετάφραση του ερωτηματολογίου στη μητρική γλώσσα της χώρας και ο προ-έλεγχος της μελέτης. Η έρευνα πεδίου διεξήχθη από τον Νοέμβριο έως τον Ιανουάριο του 2018, με 800 διαδικτυακές έρευνες σε καθεμία από τις δυνητικές αγορές των εν λόγω χωρών.
Ο στόχος της παρούσας εμπειρικής μελέτης είναι διττός: αφενός, να επιλεγεί η σφραγίδα εγγύησης που εκτιμούν περισσότερο οι καταναλωτές για την εμπορία του ελαιολάδου Olivares Vivos και, αφετέρου, να μελετηθούν τα κύρια χαρακτηριστικά του τμήματος των καταναλωτών που δυνητικά είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν το προϊόν, προκειμένου να γίνουν ορισμένες σκέψεις και συστάσεις σχετικά με την εμπορία των εν λόγω ελαιολάδων.
Συμπληρωματικά προς τη μελέτη αυτή, και προκειμένου να γίνει βαθύτερη κατανόηση των γνώσεων των καταναλωτών σχετικά με τα προβλήματα που σχετίζονται με τη φύση και, ειδικότερα, με τη βιοποικιλότητα, εφαρμόστηκε μια νέα μεθοδολογία κατηγοριοποίησης των δεδομένων για τον εντοπισμό πιθανών συσχετίσεων μεταξύ της βιοποικιλότητας και άλλων εννοιών ή θεμάτων που σχετίζονται με τη φύση και θα μπορούσαν να συνδεθούν. Η ανάλυση αυτή είναι πολύ εμπλουτιστική όσον αφορά την ανάπτυξη της επικοινωνιακής στρατηγικής και τον καθορισμό των μηνυμάτων που πρέπει να διαδοθούν.
Τον Σεπτέμβριο του 2018, μαζί με το Ίδρυμα Citoliva, διοργανώσαμε ένα σεμινάριο στο οποίο συναντηθήκαμε με πολλούς από τους ελαιοπαραγωγούς που συμμετέχουν στο πρόγραμμα LIFE Olivares Vivos, για να τους συμβουλέψουμε σχετικά με τη συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή EVOO: πότε είναι η καλύτερη στιγμή για τη διεξαγωγή της, πώς πρέπει να συμπιέζεται, κ.λπ.
Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2019, το στούντιο CabelloxMure σχεδίασε το λογότυπο και την εικόνα του σήματος εγγύησης που θα φέρουν τα πιστοποιημένα από το Olivares Vivos ελαιόλαδα.
Κατάσταση
Ολοκληρώθηκε.
C8 Καθορισμός των κριτηρίων και της διαδικασίας πιστοποίησης
Περιγραφή
Το σήμα Olivares Vivos θα πιστοποιεί τους ελαιώνες που συμβάλλουν ενεργά, αποτελεσματικά και αποδεδειγμένα στην ανάσχεση και αντιστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας στην ΕΕ. Για το σκοπό αυτό, το ελαιόλαδο που φέρει το σήμα αυτό πρέπει να προέρχεται από ελαιώνες που κάνουν (σε μετατροπή σε Olivares Vivos) ή έχουν καταβάλει προσπάθειες για την ανάκτηση της βιοποικιλότητας και την έχουν αυξήσει κατά ένα συγκεκριμένο ποσοστό. Με άλλα λόγια, το σήμα δεν πιστοποιεί ελαιώνες που έχουν ήδη ένα ορισμένο επίπεδο βιοποικιλότητας, αλλά εκείνους που έχουν ανακτήσει τη βιοποικιλότητα μέσω της ποσοστιαίας αύξησης του αριθμού των ειδών-δεικτών που ζουν στον ελαιώνα ή τον χρησιμοποιούν για να ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής τους. Στόχος του κριτηρίου αυτού είναι να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της Olivares Vivos στην αναχαίτιση της απώλειας της βιοποικιλότητας, δεδομένου ότι σε κάθε περίπτωση η απονομή του σήματος θα αφορά στην πραγματικότητα την ανάκτηση της βιοποικιλότητας. Η απαιτούμενη προσπάθεια θα είναι μεταβλητή και θα καθορίζεται αντικειμενικά και ποσοτικά με βάση ένα δυναμικό βιοποικιλότητας που καθορίζεται για κάθε τύπο ελαιώνα με βάση τα αποτελέσματα των δράσεων Α2 και Δ1 και το οποίο καθορίζεται από μη διαχειρίσιμους παράγοντες (δηλαδή δεν εξαρτάται από τη γεωργική διαχείριση), όπως η γεωγραφική του θέση, η θέση του στο βουνό, στην ύπαιθρο ή στην κοιλάδα, το πλαίσιο της γενικής πολυπλοκότητας του τοπίου στο οποίο βρίσκεται, το μέγεθός του κ.λπ. Έτσι, οι ελαιοκομικοί ελαιώνες με χαμηλή βιοποικιλότητα (σε σχέση με τις δυνατότητές τους) στην προ-λειτουργική κατάσταση θα απαιτήσουν μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης για την πιστοποίηση από εκείνους που έχουν διατηρηθεί καλύτερα και έχουν υψηλότερη βιοποικιλότητα. Σε κάθε περίπτωση, και οι δύο πρέπει να αυξήσουν τη βιοποικιλότητά τους, έτσι ώστε τα ελαιόλαδα που παράγονται στο Olivares Vivos να έχουν συμβάλει αναμφισβήτητα στη διάσωση ειδών χλωρίδας και πανίδας και στη διατήρηση των ειδών αυτών για όσο διάστημα πιστοποιούνται ως τέτοια.
Από την άλλη πλευρά, είναι απαραίτητο να θεσπιστεί η απαραίτητη διαδικασία και τα πρωτόκολλα για τη μετατροπή σε ζωντανούς ελαιώνες και την επακόλουθη πιστοποίηση. Αρχικά θα αποτελείται από τις ακόλουθες φάσεις, οι οποίες θα αναθεωρηθούν και θα εξειδικευτούν ανάλογα με τα αποτελέσματα που θα προκύψουν από τις διάφορες δράσεις που θα έχουν υλοποιηθεί στους επιδεικτικούς ελαιώνες.
Αίτηση μετατροπής σε ζωντανούς ελαιώνες.
Εκπόνηση σχεδίου αποκατάστασης για την επίτευξη του στόχου της βιοποικιλότητας.
Εφαρμογή του σχεδίου αποκατάστασης
Παρακολούθηση των δεικτών
Μόλις επιτευχθεί το ελάχιστο όριο βιοποικιλότητας που έχει τεθεί για τον ελαιώνα, θα χορηγηθεί η πιστοποίηση Olivares Vivos.
Ανασκοπήσεις βιοποικιλότητας. Ως ελάχιστο όριο βιοποικιλότητας πρέπει να διατηρηθεί το όριο βιοποικιλότητας στο οποίο επιτεύχθηκε η πιστοποίηση (αριθμός ειδών, πυκνότητα και αναπαραγωγική επιτυχία).
Εκτός από την παραγωγή ελαιολάδου σε ελαιώνες που πληρούν τα απαιτούμενα κριτήρια όσον αφορά την αυξημένη βιοποικιλότητα, η διαδικασία θα καθορίζει επίσης τα κριτήρια ποιότητας που πρέπει να πληροί το παραγόμενο ελαιόλαδο.
Το σήμα εγγύησης Olivares Vivos θα καταχωριστεί στο Ισπανικό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας και Εμπορικών Σημάτων (OEPM) και η διαδικασία θα δημοσιευθεί υπό μορφή κανονισμού, ο οποίος θα υπόκειται στη διαδικασία έγκρισης που απαιτείται από το OEPM για τα σήματα εγγύησης.
Πρόοδος που επιτεύχθηκε
Οι εργασίες για την καθιέρωση των κριτηρίων και των διαδικασιών πιστοποίησης ξεκίνησαν σύμφωνα με τον προγραμματισμό, οι οποίες περιελάμβαναν ενδελεχή επισκόπηση των κυριότερων διεθνών προτύπων βιωσιμότητας, καθώς και εγχειριδίων βέλτιστων πρακτικών για την τυποποίηση.
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων της δράσης Δ1 επέτρεψε:
Να καθοριστούν τα κριτήρια για την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας προκειμένου να λάβει πιστοποίηση.
Επιλογή των δεικτών που αντικατοπτρίζουν καλύτερα την αποκατάσταση αυτή, συνδυάζοντας την αποτελεσματικότητα με την εύλογη ευκολία παρακολούθησης.
Η εξωτερική βοήθεια καθορίστηκε με την εταιρεία πιστοποίησης και τυποποίησης AENOR.
Μαζί με την AENOR, πραγματοποιήθηκαν εργασίες για τον καθορισμό της διαδικασίας πιστοποίησης.
Κατόπιν των εργασιών αυτών και μιας διαδικασίας διασταύρωσης, συντάχθηκε η πρώτη έκδοση του κανονισμού πιστοποίησης.
Κατάσταση
Ολοκληρώθηκε.
C9 Ανάπτυξη κατασκηνώσεων εθελοντών για την υλοποίηση των δράσεων διατήρησης C2, C3, C4, C5 και C6.
Περιγραφή
Οι ειδικές δράσεις διατήρησης που προβλέπονται στις δράσεις Γ2, Γ3, Γ4, Γ5 και Γ6 υλοποιήθηκαν μέσω της δράσης αυτής, η οποία ανέπτυξε εγκάρσιες κατασκηνώσεις εθελοντών, οι κύριες δραστηριότητες των οποίων συνίσταντο στην εφαρμογή των μέτρων που ορίζονται από τις δράσεις αυτές. Οι δραστηριότητες εθελοντισμού πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2016 και 2018.
Κατάσταση
Ολοκληρώθηκε.
Οι κατασκηνώσεις εθελοντών πραγματοποιήθηκαν από τον Οκτώβριο του 2016 έως τον Απρίλιο του 2018, με συνολικά 19 κατασκηνώσεις εργασίας από τις 20 προγραμματισμένες. Η κατασκήνωση εθελοντών αριθ. 15, που είχε προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στα κτήματα Rancho del Herrador και Peña del Gallo μεταξύ 4 και 9 Ιουνίου, ακυρώθηκε λόγω των καιρικών συνθηκών που εμπόδισαν την επιτυχή εκτέλεση των εργασιών αποκατάστασης.
Σε κάθε βάρδια συμμετείχαν οκτώ εθελοντές και η διάρκειά τους κυμαινόταν από 11 έως 5 ημέρες, εκτός από τις βάρδιες 10 και 11, οι οποίες διήρκεσαν δύο ημέρες (Σαββατοκύριακο) και στις οποίες οι εθελοντές ήταν εκπαιδευόμενοι από το Πανεπιστήμιο του Jaén (εταίρος του έργου) που ήθελαν να συμμετάσχουν στο έργο μέσω του προγράμματος εθελοντισμού της Aula Verde του εν λόγω πανεπιστημίου.
Οι δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν στις κατασκηνώσεις των εθελοντών χωρίστηκαν μεταξύ εργασιών αποκατάστασης τα πρωινά και συμπληρωματικών δραστηριοτήτων τα απογεύματα. Οι εργασίες περιβαλλοντικής αποκατάστασης περιελάμβαναν φύτευση, σπορά, τοποθέτηση κουτιών φωλιάσματος, κατασκευή πέτρινων τοίχων και πασσάλων, εγκατάσταση κάγκελων, κατασκευή λιμνών και εγκατάσταση ποτίστρων. Τα απογεύματα, το πρόγραμμα των εθελοντών περιελάμβανε πολιτιστικές και περιβαλλοντικές δραστηριότητες.
Οι κατασκηνώσεις αυτές συμπληρώθηκαν από ορισμένες ειδικές εθελοντικές δραστηριότητες. Στην πρώτη από αυτές, κατά τη διάρκεια αρκετών ημερών τον Μάρτιο του 2017, πραγματοποιήθηκαν εργασίες στον πειραματικό κήπο του UJA για την κατασκευή φωλιών εντόμων που αργότερα τοποθετήθηκαν στους ελαιώνες του έργου στο πλαίσιο των δράσεων παρακολούθησης της βιοποικιλότητας (A2 και D1) και διατήρησης (C5).
Στις 21 Απριλίου 2017, 50 φοιτητές Βιολογίας και Περιβαλλοντικών Επιστημών του UJA συμμετείχαν στη φύτευση ξυλωδών φυτών στον επιδεικτικό ελαιώνα Piedras Cucas. Η δραστηριότητα αυτή οργανώθηκε από κοινού με τα μαθήματα Οικολογίας και Περιβαλλοντικής Αποκατάστασης, στο πλαίσιο των πρακτικών ασκήσεων των εν λόγω μαθημάτων.
Το Σάββατο 13 Μαΐου διοργανώθηκε φύτευση στον ελαιώνα επίδειξης του έργου στο τεχνολογικό πάρκο Geolit. Δώδεκα εθελοντές συνεργάστηκαν σε αυτή τη φύτευση. Η εργασία αυτή ήταν μέρος των δράσεων που πραγματοποιήθηκαν σε αυτόν τον ενημερωτικό ελαιώνα, ο οποίος παραχωρήθηκε από τη Geolit, για την αναπαραγωγή των δράσεων αποκατάστασης που πραγματοποιήθηκαν στους ελαιώνες επίδειξης (C1-C6).
Αθροίζοντας όλες τις δράσεις που πραγματοποιήθηκαν στις κατασκηνώσεις εθελοντών και στις συγκεκριμένες ημέρες εργασίας, φτάσαμε στον αριθμό των 8138 φυτευμένων φυτών και σε περισσότερα από 120 μέτρα κυνηγετικών διχτυών που τοποθετήθηκαν για την προστασία των φυτών αυτών σε σημεία όπου η επιτυχία τους θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο από άγρια ή οικόσιτα ζώα. Ομοίως, δημιουργήθηκαν 3 λίμνες για τη βελτίωση της αναπαραγωγής των αμφίβιων ειδών στον ελαιώνα, τοποθετήθηκαν 14 ποτίστρες για πτηνά και θηλαστικά, φυτεύτηκαν 1227 m2 αυτοφυών ποωδών ειδών, τοποθετήθηκαν 84 φωλιές για παρυδάτια, 4 φωλιές για κουκουβάγιες και 4 φωλιές για κουκουβάγιες, 4 φωλιές για κουκουβάγιες, 14 φωλιές για αρπακτικά πουλιά, συμπεριλαμβανομένης μιας φωλιάς για κουκουβάγιες ή γερακίνες, εγκαταστάθηκαν 12 καταφύγια για νυχτερίδες, ανεγέρθηκαν 88 μέτρα πέτρινων τοίχων και κατασκευάστηκαν και τοποθετήθηκαν 186 φωλιές για έντομα.
Συνολικά 226 άτομα έλαβαν μέρος στο πρόγραμμα εθελοντισμού, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συμμετείχαν σε μεμονωμένες δραστηριότητες.
Οι περισσότεροι από τους εθελοντές προέρχονταν από την Ανδαλουσία. Ωστόσο, υπήρχαν επίσης εθελοντές από 10 άλλες αυτόνομες κοινότητες. Συμμετείχαν επίσης εθελοντές από 10 άλλες χώρες (Σερβία, Ουκρανία, Ιταλία, Βέλγιο, Κολομβία, Αγγλία, Ισημερινή Γουινέα, Αρμενία, Βραζιλία και Κάτω Χώρες).
Όλες οι εθελοντικές κατασκηνώσεις αξιολογήθηκαν από τους συμμετέχοντες μέσω ερευνών ικανοποίησης, με εξαίρεση τις βάρδιες 10 και 11, των οποίων ο βαθμός ικανοποίησης δεν ήταν δυνατόν να γίνει γνωστός, καθώς η αξιολόγηση που παρείχε η Aula Verde (UJA) αφορούσε ολόκληρο το εθελοντικό της πρόγραμμα). Οι έρευνες αυτές αξιολόγησαν διάφορα θέματα (ωράρια, φόρτος εργασίας, διαμονή, γεύματα, συμπληρωματικές δραστηριότητες, σχέσεις με το προσωπικό του προγράμματος κ.λπ.) και χρησίμευσαν για να γνωρίσουν οι συμμετέχοντες τη γνώμη τους για τον εθελοντισμό στο LIFE Olivares Vivos και, κυρίως, για να μπορέσουν να βελτιώσουν τις πτυχές που είχαν τη χειρότερη βαθμολογία. Αυτό φαίνεται ότι επιτεύχθηκε, καθώς η μέση βαθμολογία αυξήθηκε από 8,94 στους οκτώ πρώτους τομείς που αξιολογήθηκαν σε 9,40 στους επόμενους οκτώ.
Μεταξύ 14 και 16 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε ειδική κατασκήνωση εθελοντών, στην οποία συμμετείχαν 6 εθελοντές και η οποία έλαβε χώρα στους επιδεικτικούς ελαιώνες Benzalá και Rambla Llana.
